આપણે ગુજરાતીઓ ફરવાના ખુબ જ શોખીન હોય છે અને એમાં પણ કોઈ તહેવાર નજીક આવતો હોઉં તો પછી તો પૂછવાનું જ નહીં. કારણકે રજાઓના દિવસોમાં કોઈને ઘર પર રહેવું ગમતું નથી એમાં પણ ગુજરાતીનો ચસ્કો હોય તો વાત જ જવા દેવાની. ગુજરાતીના પગ એક દિવસની પણ રજા જો હોય તો પણ ઘરની બહાર જ દેખાતા હોય. આ તહેવારોની સીઝનમાં તમે લોકોએ ચોક્કસથી ક્યાંક બહાર ફરવાનો વિચાર કર્યો જ હશે. જો તમે દૂર જવાનું વિચારતા હોય તો પણ તમે શિમલા મનાલી બે અથવા તો ત્રણ દિવસની રજાઓમાં જઇ ના શકો કારણકે ત્યાં જવા માટે તમારે લાંબી છુટ્ટીઓની જરૂર હોય છે, એટલા માટે જ થોડી રજાઓમાં મન અને બાળકો બધાજ ખુશ થઈ જાય, આજકાલના મોંઘવારીના સમયમાં ઓછા ખર્ચામાં અને તમારા ખિસ્સાને પોસાય એવું જ હિલ સ્ટેશન અમે તમારા માટે લઈને આવ્યા છીએ. ભારતના મહારાષ્ટ્ર રાજ્યના રાયગઢ જિલ્લામાં કર્જત તાહસીલનું એક હિલ સ્ટેશન અને એમનું નામ છે માથેરાન.
માથેરાનનો ઇતિહાસ
ભારતના સૌથી નાના હિલ સ્ટેશનોમાંથી એક માથેરાન છે. માથેરાન, જેનો અર્થ થાય છે “કપાળ પરનું જંગલ” તે સમુદ્રની સપાટીથી લગભગ 800 મીટર (2,625 ફીટ) ની ઉંચાઈ પર પશ્ચિમ ઘાટની શ્રેણી પર સ્થિત છે. તે મુંબઈથી લગભગ 90 કિમી અને પુણેથી 120 કિમી દૂર છે. ઘણા મેટ્રોપોલિટન શહેરો સાથે માથેરાનની નિકટતા હોવાના કારણે ત્યાંના રહેવાસીઓ માટે સપ્તાહના અંતમાં રજાઓનું સ્થળ બનાવે છે. ત્યાંના પર્વતોનું પર્યાવરણ સંવેદનશીલ અને મનની અંદર લોભાય જાય એવો પ્રદેશ છે. તે એશિયાનું એકમાત્ર ઓટોમોબાઈલ મુક્ત હિલ સ્ટેશન છે. બોમ્બેના તત્કાલીન ગવર્નર લોર્ડ એલ્ફિન્સ્ટને ભાવિ હિલ સ્ટેશન તરીકે વિકાસનો પાયો નાખ્યો હતો. આ પ્રદેશમાં ઉનાળાની ગરમીને હરાવવા માટે અંગ્રેજોએ માથેરાનને એક ઉપાય તરીકે વિકસાવ્યું હતું.
માથેરાનમાં લગભગ 38 નિયુક્ત લુક-આઉટ વ્યુપોઈન્ટ્સ છે, જેમાં પેનોરમા પોઈન્ટનો સમાવેશ થાય છે જે આસપાસના વિસ્તાર અને નેરલ નગરનો 360-ડિગ્રી વ્યૂ પ્રદાન કરે છે. લુઈસા પોઈન્ટથી પ્રબલ કિલ્લાનો નજારો છે. અન્ય વ્યુપોઈન્ટ્સમાં વન ટ્રી હિલ પોઈન્ટ, હાર્ટ પોઈન્ટ, મંકી પોઈન્ટ, પોર્ક્યુપાઈન પોઈન્ટ અને રામબાગ પોઈન્ટનો સમાવેશ થાય છે. આ વિસ્તારમાં ઘણી હોટલો અને પારસી બંગલા છે. માથેરાનમાં બ્રિટિશ શૈલીનું જૂનું સ્થાપત્ય સચવાયેલું છે. રસ્તાઓ ધાતુવાળા નથી અને લાલ લેટેરાઈટ પૃથ્વીથી બનેલા છે.
માથેરાનની મુલાકાત લેવાનો શ્રેષ્ઠ સમય
માથેરાનની મુલાકાત લેવાનો શ્રેષ્ઠ સમય નવેમ્બરથી મે સુધીનો છે. ચોમાસા દરમિયાન લીચની હાજરીને કારણે ફરવું ખૂબ જ મુશ્કેલ બની જાય છે. જો તમે આ મહિનાઓ દરમિયાન મુલાકાત લેતા હોવ તો, સંપૂર્ણ ઢાંકેલા કપડાં પહેરો. વરસાદના કારણે કપડાં ગંદા થાય છે. મોટાભાગના લોકો અઠવાડિયાના અંતે હિલ સ્ટેશનની મુલાકાત લેવાનું પસંદ કરે છે. કારણકે તમારી પાસે ઓછો સમય હોય તો પણ તમે ત્યાં આરામથી બધું ફરી શકો છો. જોકે મારા મતે, શહેરની શોધખોળ કરવા માટે અઠવાડિયાના દિવસો વધુ સારા છે. માથેરાન ફરવા માટે ભારે પ્રવાસીઓ આવે છે અને પ્રવાસીઓના ધસારાને કારણે, શહેર વધુ ગીચ બની જાય છે અને તમે તેની શાંતિ માટે હિલ સ્ટેશનને જોઈ શકશો નહીં. તદુપરાંત, કારની ધમાલને કારણે દસ્તુરી નાકા (પાર્કિંગ વિસ્તાર) અને ઘાટ પર ઘણો ટ્રાફિક થાય છે. ક્યારેક ઘાટ પર ટ્રાફિક એટલો ખરાબ હોય છે કે તેને ચઢવામાં કલાકો લાગી જાય છે.
માથેરાનના ફરવાલાયક જગ્યાઓ
માથેરાનના તમામ તળાવોમાંનું એક ચાર્લોટ છે. જે શહેરથી 30 કિમીના અંતરે આવેલું છે. ચાર્લોટ તળાવ સૌથી મનોહર છે. જે લોકો ઉત્સાહી અને સાહસ કરવાનું પસંદ હોય એમના માટે તો આ ખાસ જગ્યા છે. ચાર્લોટ તળાવ તેના તાજા પાણી અને સુંદર સેટ-અપ માટે ખાસ જાણીતું છે. ચાર્લોટ તળાવ સુધી પહોંચવા માટે થોડો ટ્રેક કરવાની જરૂર છે. આ જગ્યા પર સ્થળાંતર કરનારા પક્ષીઓ માટે પણ આશ્રયસ્થાન છે, તેથી એવિફૌના બર્ડ પાર્કના કેટલાક અવિશ્વસનીય ચિત્રોને તમારા કેમેરામાં કેદ કરો.
માથેરાનની પર્વતમાળાના અંતે એલેક્ઝાન્ડર પોઈન્ટ છે જ્યાં તમારે પહોંચવા માટે કેટલાક તીવ્ર ટ્રેકિંગ અને ઘોડેસવારી પર જવું જોઈએ. આ બિંદુ રામબાગ પોઈન્ટ, ગડબટ પોઈન્ટ અને પલાદરી તળાવ જેવા અન્ય આકર્ષણોના અદભૂત દૃશ્યો આપે છે.
ઘણીવાર ઘણા પ્રવાસીઓ દ્વારા ચૂકી જવામાં આવતા, વન ટ્રી હિલ પર્વતની ટોચ પર એક અલાયદું સ્થળ છે અને આ બિંદુ સુધી પહોંચવા માટે મુશ્કેલ ટ્રેક પર જવાની ખરેખર જરૂર છે. એક તરફ સુંદર વૃક્ષો અને બીજી તરફ ઊંડી ખીણ સાથે, વન ટ્રી પોઈન્ટ એ માથેરાનમાં સૌથી વધુ ચિત્ર-સંપૂર્ણ સ્થળો પૈકીનું એક છે.
માથેરાન હિલ સ્ટેશનના ટ્રેકિંગ માર્ગો
માથેરાનમાં વિવિધ ટ્રેકિંગ રૂટ છે. ચઢવામાં મુશ્કેલીના દૃષ્ટિકોણથી તમામ માર્ગો સરળ છે:
દોધાની વોટરફોલ્સ
માથેરાનની ટેકરીઓના પાયા પર સ્થિત, દોધાની વોટરફોલ્સ એ એક એવી જગ્યા છે જ્યાં તમે મનોરંજનના પાણી અને વોટરફોલ રેપેલિંગ જેવી સાહસિક રમતોમાં ભાગ લઈ શકો છો. તે એક રોમાંચ લાયક અનુભવ હશે જે તમે આખી જીંદગી યાદ રાખશો.
ઓલિમ્પિયા
ઓલિમ્પિયા તે એક હોર્સ રેસકોર્સ છે જે વિશ્વભરના રમતપ્રેમીઓને આકર્ષે છે. ઘોડા પર સવારી કરતી વખતે, તમે પક્ષીઓને ગાતા સાંભળશો અને તમે તમારી જાતને પ્રકૃતિથી ઘેરાયેલા જોશો.
સનસેટ પોઈન્ટ
સનસેટ પોઈન્ટ એ દોધાણી ગામથી સનસેટ પોઈન્ટ સુધીનો માર્ગ છે. ટ્રેકર્સ માટે આ સૌથી લોકપ્રિય માર્ગ છે. પનવેલથી રાજ્ય પરિવહનની બસ દ્વારા દોધાણી ગામ લગભગ 45 મિનિટના અંતરે છે.
ગાર્બેટ પોઈન્ટ
ગાર્બેટ પોઈન્ટ રૂટ એ માર્ગ છે જે સાગચીવાડીથી શરૂ થાય છે એક નાનકડા આદિવાસી ગામ ધોમ ડેમ પાસે અંત થાય છે. ભીવપુરી રોડ રેલ્વે સ્ટેશનથી આ ગામનો સંપર્ક કરી શકાય છે. આ ત્યાં જવા માટેનો બીજો સૌથી લોકપ્રિય માર્ગ છે. ગાર્બેટ પોઈન્ટ એ માથેરાનમાં સૌથી ઓછો મુલાકાત લેવાયેલ પોઈન્ટ છે કારણ કે તે અન્ય પોઈન્ટની સરખામણીમાં બજારથી ખૂબ દૂર હોવાના કારણે મોટે ભાગે પીક સીઝન દરમિયાન પણ ગાર્બેટ પોઈન્ટ પર હંમેશા કોઈ હોતું નથી. ગાર્બેટ ઉચ્ચપ્રદેશનો વિશાળ હરિયાળો વિસ્તાર ચોમાસાની ઋતુમાં મુખ્ય આકર્ષણ છે.
લુઈસા પોઈન્ટ
લુઈસા પોઈન્ટ ટ્રેકર્સ અને ફોટોગ્રાફરો માટે એકસરખું આશ્રયસ્થાન છે. તે પ્રબલ અને વિશાલગઢ કિલ્લાનું આકર્ષક દૃશ્ય પ્રદાન કરે છે અને ધોધ, ખડકાળ પર્વતો, તળાવ બગીચાઓ અને વોટનોટના સાક્ષી માટે શ્રેષ્ઠ સ્થળ છે.
રામબાગ પોઈન્ટ
રામબાગ પોઈન્ટ રૂટ એ રામબાગ પોઈન્ટ વન ટ્રી હિલ પોઈન્ટની નજીક એક નાનો અને લોકપ્રિય પોઈન્ટ છે. આ રસ્તો રામબાગ પોઈન્ટથી ચોક ગામ નજીક પોખરવાડી નામના નાના ગામમાં જાય છે. આ માર્ગ વરસાદની મોસમમાં ધોધમાંથી પસાર થાય છે.
પોર્ક્યુપિન પોઈન્ટ
પોર્ક્યુપિન પોઈન્ટ જેને સૂર્યાસ્ત બિંદુ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે સુંદર પ્રકૃતિની વચ્ચે આખા માથેરાનમાં સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત જોવા માટે યોગ્ય સ્થાન છે. ઉપરાંત, આ સ્થળને પોર્ક્યુપિન પોઈન્ટ નામ આપવામાં આવ્યું છે કારણ કે તે પોર્ક્યુપિન નામના પક્ષીના આકાર સાથે મજબૂત સામ્ય ધરાવે છે.
વન ટ્રી હિલ
વન ટ્રી હિલ – રૂટ બેઝ ગામ અંબેવાડી ગામ છે. અંબેવાડી પોખરવાડી ગામ પાસે છે, જ્યાંથી રામબાગ પોઈન્ટનો રસ્તો શરૂ થાય છે. રામબાગ અને વન ટ્રી હિલ માર્ગ પરથી પસાર થતી વખતે મોરબી ડેમના બેકવોટરનો નજારો જોવા મળે છે. એક વૃક્ષ ટેકરીની ટોચ પર ઉભું હોવાનું જાણીતું છે અને તેથી તેને વન ટ્રી હિલ પોઈન્ટ નામ આપવામાં આવ્યું છે. આ સ્થળ ટ્રેકર્સ, પ્રકૃતિ પ્રેમીઓ અને લોકો દ્વારા પ્રશંસા કરવામાં આવે છે જેઓ કારના હોર્નિંગ અને વ્યસ્ત જીવનથી દૂર રહેવા માટે થોડો સમય શોધી રહ્યા છે.
પ્રબલગઢ કિલ્લો અને ઇર્શાલગઢ કિલ્લો
પ્રબલગઢ કિલ્લો અને ઇર્શાલગઢ કિલ્લો, બંને માથેરાન અને પનવેલ વચ્ચે સ્થિત છે. પ્રબલગઢ મુંબઈથી 65 કિમી દૂર સ્થિત છે જ્યારે ઈર્શાલગઢ 70 કિમી છે. બંને કિલ્લાઓ ટ્રેકર્સ, પ્રકૃતિ ઉત્સાહીઓ અને ઇતિહાસ પ્રેમીઓ માટે આકર્ષક સ્થળો સાબિત થયા છે. તમે વન્યજીવન અને દુર્લભ વનસ્પતિના સાક્ષી હશો અને પ્રકૃતિની ગોદમાં થોડો શાંતિપૂર્ણ સમય વિતાવી શકશો.
વિકટગઢ કિલ્લા
વિકટગઢ માર્ગ સૌથી મુશ્કેલ છે. આ માર્ગને ઉચ્ચ સહનશક્તિની જરૂર છે. તે મૂળ ગામ મમદાપુરથી શરૂ થાય છે અને વિકટગઢ કિલ્લા દ્વારા માથેરાન પહોંચવામાં લગભગ 3 કલાકનો સમય લે છે.
શિવાજીની સીડી
શિવાજીની સીડી ટ્રેકર્સ માટે ફરીથી સ્વર્ગ, શિવાજીની સીડી એક અદભૂત ટ્રેક છે અને તે જાણીતું છે કે મહાન મરાઠા શાસક, છત્રપતિ શિવાજી મહારાજે શિકાર અને અન્ય વિવિધ પ્રવાસો માટે માથેરાન પહોંચવા માટે આ માર્ગનો ઉપયોગ કર્યો હતો. જો તમને ટ્રેકિંગ ગમે છે અને તે પૂરતું મેળવી શકતા નથી, તો તમારે ચોક્કસપણે ટોચ પર જવાનો રસ્તો અપનાવવો જોઈએ અથવા ટોચ પરથી અદ્ભુત દૃશ્ય જોવા માટે તમે સરળતાથી ઘોડાની સવારી પસંદ કરી શકો છો.
પેમાસ્ટર પાર્ક
પેમાસ્ટર પાર્ક તે એક ઐતિહાસિક પાર્ક છે અને પિકનિક ગોઠવવા માટેનું લોકપ્રિય સ્થળ છે. તે તેના સુંદર લેન્ડસ્કેપ બગીચાઓ, ફૂલ પથારી અને સરસ રીતે ગોઠવાયેલી બેન્ચ માટે પ્રખ્યાત છે. તે લેફ્ટનન્ટ કર્નલ પેમાસ્ટર અને એસએલ પાંડેની મૂર્તિઓનું ઘર પણ છે. તમારા બાળકોને આનંદદાયક દિવસ લાવવા માટે તે એક સરસ સ્થાન છે.
સનસેટ પોઈન્ટ
સનસેટ પોઈન્ટનો રૂટ સૌથી લોકપ્રિય છે અને ગાર્બેટ પોઈન્ટનો રૂટ એ પછીનો સૌથી લોકપ્રિય રૂટ છે. માથેરાન પહોંચવા માટે તમામ માર્ગો પર 2-3 કલાક ચઢાણની જરૂર પડે છે. રામબાગ પોઈન્ટ અને વન ટ્રી હિલના રૂટ સામાન્ય રીતે આજકાલ કોઈ ટ્રેકર્સ લેતા નથી.
ચંદેરી ગુફાઓ
ચંદેરી ગુફાઓ કોઈપણ કે જે સાહસના શોખીન છે અને ઈતિહાસની શોધખોળમાં રસ ધરાવે છે, ચંદેરી ગુફાઓ માથેરાનમાં જોવા માટેનું શ્રેષ્ઠ સ્થાન સાબિત થશે. ચંદેરી પર્વતો સુધીના ટ્રેકિંગથી લઈને સૌથી સુંદર વિહંગમ દૃશ્યો જોવા માટે, આ સફર તેના માટે યોગ્ય રહેશે.
વન અને વનસ્પતિ
માથેરાનના જંગલનો પ્રકાર અર્ધ સદાબહાર જંગલો છે. વૃક્ષો સદાબહાર છે, જે ઉચ્ચપ્રદેશના જંગલોને ખૂબ ગાઢ બનાવે છે અને સ્થળોએ પણ ગીચ છે. ગાઢ ધુમ્મસ, ભારે વરસાદ, છિદ્રાળુ માટીના પરિણામે ઉચ્ચપ્રદેશ પર વિવિધતાથી ભરપૂર અનોખા વનસ્પતિમાં પરિણમ્યું છે. વૃક્ષો છાંયડો પ્રેમાળ વનસ્પતિઓ, લતાઓ, ફર્ન અને શેવાળની વિશાળ વિવિધતા પર આવરણ બનાવે છે. માથેરાનના જંગલોએ ઘણા વનસ્પતિશાસ્ત્રીઓને આકર્ષ્યા છે. જો તમે માથેરાન જશો અને ત્યાંની વનસ્પતિનો અભ્યાસ કરીને આવવું. માથેરાનમાં મોટી સંખ્યામાં ઔષધીય વનસ્પતિઓ ખુબ જ જોવા મળે છે. સ્મિથ જે.વાય, વૂડ્રો જી.એમ, સત્યનારાયણ, બર્ડવુડ એચ.એમ, મુદલિયાર, વર્તક, કોઠારી અને મૂર્તી, ઈરાની, કૂક ટી, બ્લેટર હર્બેરિયમ, બોમ્બે, મુંબઈમાં સૂકા છોડનો સારો સંગ્રહ જમા છે. 4 ફેબ્રુઆરી 2003ના રોજ કેન્દ્રીય પર્યાવરણ મંત્રાલય દ્વારા માથેરાનને ઈકો-સેન્સિટિવ ઝોન (ESZ) ઘોષિત કરવામાં આવ્યું હતું.